Giải mã hiện tượng cây bị nghẹn khi bón chế phẩm sinh học

1. Hiểu đúng về chế phẩm sinh học

Chế phẩm sinh học là tập hợp các vi sinh vật có lợi như nấm Trichoderma, vi khuẩn cố định đạm, vi khuẩn phân giải lân… Khi đưa vào đất, chúng giúp:

• Khống chế nấm bệnh, bảo vệ rễ.

• Cố định đạm từ không khí cung cấp cho cây.

• Phân giải lân khó tan thành dạng dễ hấp thu.

• Cải tạo đất, giúp đất tơi xốp, giàu hữu cơ.

Tuy nhiên, nhiều bà con phản ánh sau khi dùng, cây không lớn, lá vàng, chậm phát triển – hiện tượng này thường được gọi là cây bị nghẹn. Vậy nguyên nhân thật sự là gì?

2. Nguyên nhân khiến cây bị nghẹn

2.1. Cạnh tranh dinh dưỡng giữa cây và vi sinh

Khi đưa chế phẩm vào đất, đồng nghĩa với việc ta thả thêm một đội quân sinh vật sống. Chúng cũng cần “thức ăn” để tồn tại. Nếu đất nghèo dinh dưỡng, vi sinh buộc phải sử dụng ngay nguồn đạm, lân, kali vốn dành cho cây. Kết quả là cây thiếu hụt, lá vàng vọt, chậm lớn.

2.2. Thời gian thích nghi của vi sinh

Vi sinh không phải “thuốc thần tốc” như phân hóa học. Chúng cần thời gian để làm quen môi trường đất, độ pH, độ ẩm, hữu cơ… Thông thường vài ngày đến vài tuần mới ổn định và phát huy tác dụng. Trong giai đoạn chờ đợi này, hiện tượng cạnh tranh dinh dưỡng nổi bật khiến cây có vẻ chậm phát triển.

2.3. Môi trường đất không phù hợp

Nếu đất quá chua, mặn hoặc tồn dư nhiều hóa chất bảo vệ thực vật, vi sinh khó sống, thậm chí chết trước khi kịp hoạt động. Vì vậy có trường hợp bà con dùng chế phẩm thấy hiệu quả rõ rệt, nhưng người khác lại không thấy tác dụng.

3. Cách sử dụng chế phẩm sinh học hiệu quả

3.1. Cho vi sinh “cái ăn” ngay từ đầu

Muốn vi sinh không giành phần với cây, bà con nên bổ sung thêm nguồn năng lượng dễ tiêu như:

• Mật rỉ đường pha loãng.

• Nước cơm, dịch chuối.

• Phân chuồng hoai mục.

Nhờ vậy, vi sinh có nguồn thức ăn nhanh, ổn định quần thể và sớm phát huy chức năng chính.

3.2. Chọn đúng loại vi sinh theo mục tiêu

• Trichoderma: Đối kháng nấm bệnh, chống thối rễ.

• Vi khuẩn cố định đạm: Cung cấp đạm tự nhiên, giảm phân hóa học.

• Vi khuẩn phân giải lân: Giúp cây hấp thu lân khó tan.

Lưu ý: Không nên trộn nhiều loại vi sinh không rõ tương thích, tránh chúng kỵ nhau và giảm hiệu quả.

3.3. Bón đúng thời điểm, giữ ẩm đất

• Thời điểm tốt nhất: đầu mùa mưa hoặc sau khi tưới đủ nước.

• Tránh bón giữa trưa nắng gắt hoặc đất khô nứt.

Vi sinh cần ẩm độ để tồn tại, lan tỏa và gắn kết với rễ.

3.4. Dùng vừa đủ, không lạm dụng

Vi sinh có khả năng tự nhân lên khi gặp điều kiện thuận lợi. Bón quá liều dễ làm mất cân bằng sinh học trong đất, một nhóm phát triển quá mạnh, lấn át nhóm khác. Vì vậy, “ít mà chất” mới là nguyên tắc vàng.

4. Kết luận

Cây bị nghẹn khi dùng chế phẩm sinh học không phải do chế phẩm dở mà chủ yếu do cách sử dụng chưa hợp lý: đất thiếu dinh dưỡng, môi trường không phù hợp, liều lượng chưa đúng, hoặc chưa có nguồn “thức ăn” cho vi sinh.

Để vi sinh thật sự trở thành “người bạn đồng hành” của cây, bà con cần chuẩn bị đất tốt, giữ ẩm, cho vi sinh nguồn năng lượng ban đầu và chọn đúng chủng loại theo nhu cầu. Khi đó, cây sẽ khỏe mạnh, đất màu mỡ và mang lại lợi ích bền vững nhiều vụ mùa sau.